Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde (BMGK) Gazze'de kalıcı ve sürdürülebilir ateşkese dönüşecek şekilde ramazan ayında acilen ateşkes sağlanması talep edilen karar tasarısı kabul edildi.

Gazze'ye ilişkin 7 Ekim 2023'ten bu yana BMGK'da 10 karar tasarısı oylamaya sunulurken, ilk kez Gazze'de ateşkes talep edilen bir karar kabul edilmiş oldu.

ABD, Hamas'ın elindeki tüm rehinelerin serbest bırakılmasını da talep eden kararda veto etmeyip, çekimser kalınca 14-0 oyla kabul edildi.

ABD Neden Veto Kartını Çekti?

ABD Başkanı Joe Biden ve Washington’daki üst düzey yetkililerin, uzun süredir İsrail'in Gazze’yi hedef alma şekline karşı uyarırken sözlü uyarılar yaparken, BM’de vetoyu kaldırarak siyasi bir mesajda vermiş olduğu siyasi analistlerce ifade ediliyor. Bu, Beyaz Saray ile kontrol altına alamadığı “İsrail” Başbakanı Binyamin Netanyahu arasındaki çatlağın daha da derinleştiğine işaret ediyor. Öte yandan Washington, ateşkes kararını veto etmeyerek, aynı zamanda büyük tepkilere neden olan “İsrail”e sağladığı imkanlar nedeniyle suçlamaları da bertaraf etmeyi amaçladığı düşünülüyor. Batı’nın egemen olduğu uluslararası sistemin sorgulandığı ve Ortadoğu’daki başkentlerin Filistin’e ihanet ettiğinin ifade edildiği protesto gösterilenin şiddetini artırmasının da Washington’ı harekete geçmekte etkili olduğu düşünülüyor.

İşgalci “İsrail” Kararı Protesto Etti

“İsrail” Başbakanı Binyamin Netanyahu, BMGK'nın acil ateşkes çağrısında bulunan kararını protesto etmek üzere üst düzey bir heyetle Washington'a yapmayı planladığı ziyareti iptal etti.

ABD dışında, BMGK'nın geri kalan üyeleri, seçilmiş 10 ülke tarafından önerilen karar için lehte oy kullandı.

BM Güvenlik Konseyi'nin geçici (seçilmiş) üyeleri tarafından sunulan karar tasarısı, Rusya ve Çin'in yanı sıra BM'deki 22 üyeli 'Arap Grubu' tarafından da destekleniyordu.

Ramazan 9 Nisan'da sona ereceği için ateşkes talebi sadece iki hafta sürecek, ancak taslakta çatışmalara verilen aranın "kalıcı ve sürdürülebilir bir ateşkese" yol açması gerektiği belirtiliyor.

Karar tasarısında "daimi ateşkes" ifadesinde mutabık kalınmıştı. Ancak ABD heyeti, son anda metinde değişiklik talep ederek "daimi" ifadesini "kalıcı" ile değiştirdi.

Analistlere göre böylece, ABD, İsrail lehine ateşkes sürecine esneklik kattı.

Rusya'nın oylama öncesinde ifadeyi ilk haline çevirmeye yönelik değişiklik önerisi ise ABD tarafından veto edildi.

7 Ekim'in ardından BMGK'de ilk kez Gazze'de ateşkes talep edilen bir karar kabul edilmiş oldu.

Kararda Ne Var?

Kararda, BMGK'nın Filistin meselesine ilişkin şimdiye kadar kabul edilen kararları hatırlatılarak, tüm tarafların uluslararası hukuk, uluslararası insancıl hukuk ve uluslararası insan hakları hukukuna uyma yükümlülüğü bulunduğu belirtildi.

Sivil ve sivil altyapılara yönelik saldırılar ve her türlü terör eyleminin kınandığı kararda, esir almanın uluslararası hukukun ihlali olduğu ifade edildi.

Kararda, Gazze Şeridi'ndeki korkunç insani durum hakkında derin endişe duyulduğunun altı çizilerek, Mısır, Katar ve ABD tarafından yürütülen diplomatik çabalar tasdik edildi.

"Ramazan ayında tüm tarafların saygı duyacağı acil ateşkes sağlanması, bunun kalıcı ve sürdürülebilir ateşkese yol açması ve tüm rehinelerin acil ve koşulsuz serbest bırakılması" talep edilen kararda, rehinelerin insani ve tıbbi yardımlarının karşılanması için erişim sağlanması istendi.

Ayrıca kararda, taraflara esir tuttukları kişilere yönelik uluslararası hukuk uyarınca yükümlülüklerini yerine getirme çağrısı yapıldı.

Gazze Şeridi'ne insani yardım sevkiyatının acilen artırılması gerektiğinin öneminin altı çizilen kararda, aynı zamanda sivillerin korunması ve gerekli insani yardımların sağlanması için tüm engellerin kaldırılması talep edildi.

Bundan Sonra Ne Olur?

“İsrail” karara uymayacağını ve Refah’a girerek Ortadoğu’nun sinir uçlarına dokunacağı yönündeki açıklamaları ABD’yi tedirgin ederken, bölgeden gelen haberler vahşi katliamların sürdüğünü ortaya koyuyor.

Netanyahu’nun iktidarını ayakta tutan koalisyon hükümetindeki aşırı milliyetçilerin kararı görmezden gelme çağrısı yapacağına kesin gözüyle bakılıyor. Kararın görmezden gelinmesi BM’nin nihayetinde kontrolü altında tutan ABD’nin itibarına yönelik büyük bir darbe olarak kabul edileceği için Biden yönetiminin buna yanıt vermesi gerekiyor.

Biden’ın, “İsrail”e askeri nakliye uçakları ile sağlanan silahlardan mahrum etmesi elindeki en büyük koz olarak niteleniyor. Yanıt olarak baskıyı artırması düşünülürken seçim öncesi Yahudi lobisinin de tepkisini çekmeyen bir karar alabileceği düşünülüyor.

ABD'nin Birleşmiş Milletler Daimi Temsilcisi Linda Thomas-Greenfield, BMGK'da kabul edilen ve bağlayıcılığı olan Gazze'de acilen ateşkes sağlanması kararı için "bağlayıcı olmayan" nitelemesini kullandı. Bu açıklama tepkilere neden oldu.

BM Şartı'nın 25. Maddesi'ne göre, BMGK'da alınan kararlar bağlayıcı olarak kabul ediliyor.